Hayatın tüm seyrini hiç beklenmedik bir anda aniden değiştirebilen kötü anlarda acil müdehale eğitimi sahibi olmak hayati önem taşır.

Bizler için geçerli olan bu kural tabi ki küçük dostlarımız için de geçerli. Peki siz hayvansever aileler için acil müdehale tavsiyelerimiz neler olabilir?

Öncelikle dostunuzun rutin bakımı ile ilgilenen veteriner hekiminizin 24 saat hizmet verip vermediğinden emin olmalısınız ve bu merkezde kimin nöbet tuttuğunu öğrenmelisiniz.

Eğer veteriner hekiminiz bu hizmeti vermiyorsa lütfen acil sağlık hizmeti sağlayacak en yakın kurumu öğrenin ve evinizin kolay ulaşılabilir bir noktasına ilgili adres ve iletişim bilgilerini koyun.

İkinci önemli konu tabi ki acil durumu tanımaktır. Biz veteriner hekimlerinizin en sık rastladığı acil durumlar:
trafik kazaları,
yüksekten düşmeler,
büyük köpek ısırmaları,
yaralanmalar ve kanamalar,
zehirlenmeler,
yabancı cisim yeme,
akut ağrı,
idrar yapma zorluğu,
felç,
nöbet,
karında gerginlik,
bayılma,
solunum zorluğu olarak sıralanabilir.

Tüm bu durumlarda acilen veteriner hekiminize ulaşmalısınız ama bu başlıkları biraz detaylandırmak istiyorum.

Örneğin hangi yaralar önemli hangileri değil? Bir dakikadan uzun süren ve durmayan tüm kanamalar önemlidir . Açık bir yarada kas, sinir ya da kemik görüyorsanız bu çok önemlidir. Batma ve ısırık yaralarının derinliğini öngörmek kolay olmadığı için bunlar da önemlidir. Fışkıran tarz kanamalar atardamar kanaması gösterir ve önemlidir.

Hemen kanamanın üst seviyesinden turnike uygulaması yapılmalıdır. Sızıntı tarzı kanamalar ise toplardamar kanamalarıdır ve üstüne basınç yapılarak durdurulabilir. İç kanamalar ise sessiz katillerdir. Düşen, kaza geçiren, ısırılan bir hayvanda yüksek iç kanama riski vardır ve çoğu zaman bu kanama şiddetlendikçe hastamızın genel durumu bozulur.

Yani önce her şey normalken hasta yavaş yavaş kötüleşebilir. İşte bu yüzden diş etlerinde ve dil renginde beyazlama solgunlaşma ve kuruma, halsizleşme, ciltte morarma, karında şişme ve ağrı, solunum paterninde değişim gibi iç kanama bulguları çok önemlidir. Ağrı; iç kanama, kırık, disk fıtığı, gaz birikimi, zehirlenme gibi bir çok acil durumda görülür.

Eğer dostunuz aşırı hızlı nefes alıyorsa, ağzından salya akıyorsa, huzursuzsa, oturma yatma ayağa kalkma güçlüğü yaşıyorsa, sızlanıyor, ağlıyor çığlık atıyorsa, karnı çok sertse, normalden hızlı ya da yavaş nefes alıyorsa ağrısı olabilir. Solunum güçlükleri de çok önemlidir. Siz aileler için solunumun karakteri değil sadece anormal olması önemlidir ve derhal bir veteriner hekime ulaşılmalıdır. Akciğer ve göğüs boşluğu patolojileri, kalp yetmezliği, astım, solunum yollarına yabancı cisim kaçması önemli solunum yolu acilleridir.

Sebebi ne olursa olsun “Nöbetler” tıbbın en önemli acillerini oluşturur ve maalesef birçok kedi köpek sahibi dostlarına yardım etmek isterken nöbet sırasında bir çok hata yaparak hem kendilerine hem dostlarına zarar verir. Standart nöbetler ne kadar korkunç görünürse görünsün 1-2 dk içinde biter. Dış uyarılar nöbet şiddetini arttırır ve süresini uzatır. O yüzden nöbet sırasında panikle bağarıp çağırmak ağlamak onu kucaklayıp veteriner hekime götürmeye çabalamak yanlıştır. Hiçbir köpek ya da kedi nöbet sırasında dili boğazına kaçarak ölmemiştir ama bir çok kedi köpek sahibi bunu önlemeye çalışırken bilinçsiz halde nöbet geçiren dostları tarafından ısırılır. Eğer bir nöbet 10 dakikadan uzun sürerse durum acildir ve uzman bir hekime ulaşılmalıdır ya da aynı gün içinde birden fazla nöbet gözlendiyse uzman hekim müdehalesi şarttır.

Akut felç durumunda hastanın hızla bir nöroloji uzmanı veteriner hekime ulaştırılması ise dostunuzun hayatın geri kalanını felç geçirmemesi için size düşen en büyük görevdir ve her zaman büyük bir acildir. Karında ani şişme ya bir iç kanama ya da özellikle büyük köpekler için tam bir kabus olan “gastrik dilatasyon volvulus sendrom” (mide dönmesi) hastalığını gösterir ve her zaman acildir. Yabancı cisim yeme bu cisimlerin sindirim sisteminde tıkanıklık yaratma ihtimali yüzünden daima çok önemlidir. İplik yabancı cisimler ise kediler için tam bir kabus haline gelebilir. Yutulan bir iplik hem bağırsakların akordiyon gibi büzülmesine sebep olur hem de bağırsakları keser.

İşte bu yüzden iplik ve benzeri şeylerle oyundan her zaman uzak durulmalıdır. İdrar yolu tıkanıklıkları genellikle idrar yolu taslarından kaynaklanır ve kısa sürede akut böbrek yetmezliğine yol açacağı için çok önemlidir. Kediniz ya da köpeğiniz idrar yapma pozisyonu alıp yapamıyorsa, kesik kesik idrar yapıyorsa, zorlanıyorsa ya da idrarda kan görülüyorsa acilen hekiminize götürülmelidir. Ciltte, göz kapaklarında, boğazda ya da ekstremitelerde ani kızarma ve şişme alerjik reaksiyon ve anaflaksi bulgusudur.

Aynı şişliğin solunum yollarında da oluşabileceğini düşünürseniz klinik tablonun ne kadar büyük bir hızla değişebileceğini anlayabilirsiniz. Böyle durumlarda acilen hekiminize ulaşmalısınız. Ve tabi zehirlenmeler. Üzerinde saatlerce konuşulması gereken bu konuya şöyle bir özet geçmek istiyorum. Alkol, avakado, sakız, çikolata, asitli meyveler, demir ve birçok insan vitamini, sigara ve nikotin ürünleri, fıstık ezmesi, sarımsak ve soğan, mantar, antifiriz, böcek ve tarım ilaçları alınan miktara bağlı olarak kedi ve köpekler için zehirlidir.

Kedi ve köpeklerinizin ulaşabileceği yerlerde bu maddeler asla bulundurulmamalıdır. Tabi ki temel yaşam desteği yani havayolunun açık olup olmadığının kontrolü, hastanın nefes alıp vermediğinin kontrolü ve solunumun desteklenmesi, nabız kontrolü ve kalp masajı ile dolaşımın desteklenmesi tıplı insanlar da olduğu gibi hayvanlarda da hayatla ölüm arasındaki o kritik dakikalarda büyük önem taşır. Sizlere ve küçük dostlarınıza güvende ve sağlıklı günler diliyorum.